Roma’nın Kısa Tarihi

Bu makalede Roma’nın kısa tarihi hakkında bilgi vereceğiz. Antik Roma İmparatorluğu Roma merkezli olarak milattan önce 27 yılında kurulmuştur. Başlarda Roma bir cumhuriyetti fakat daha sonra çeşitli huzursuzluklar ve iç savaş nedeniyle Cumhuriyet bir imparatorluğa dönüşmüştür. Bu süreç ayrıca Jul Sezar’ın bir diktator olmasına zemin hazırlamıştır. Bu sürecin sonunda tüm güç Sezar’da toplanmaktaydı. Ancak bu yönetim dönemi çok uzun sürmedi. Sezar milattan önce 44 yılında suikaste uğradı ve devletin yönetimini 3’lü bir oluşum devr aldı. Bu oluşum Mark Antony, Lepidus ve Sezar’ın yeğeni Octavian’dan oluşmaktaydı. Çok geçmeden Octavian ve Antony Kuzey Afrika’da savaşa girdi. Savaşın galibi olan Octavian Augustus ismiyle Romanın ilk imparatoru oldu. 13 yıl süren saltanatı(M.Ö. 27-14) istikrar ve barış ile anıldı.

Augustus’un yönetim modelinde senato hala devredeydi ancak devletin mutlak hakimi yine de Augustus’tu. Augustus kendisinden sonra imparatorluğun başına kimin geçeceğini düşünmeye başladı. Bir oğlu yoktu. Yeğeni Marcellus, damadı Agrippa ve torunları Gaius ve Lucius ise ondan önce öldüler. En sonunda varisi olarak Tiberiusu seçti ve onu evlatlık edindi. Tiberius yetenekli bir yönetici olmasına rağmen zalim bir tirandı. Büyük yeğeni Caligula zamanında(37-41) ise imparatorluk genelinde cinayetler ve senatonun aşağılanması olayları yaşandı. Ondan sonra başa geçen Claudius(41-54) devlet finansını merkezileştirdi. Böylelikle imparatorluğun bürokrasisi hızlı adımlarla organize edilmiş oldu. Nero(54-68) yönetimi yenekli danışmanlara bıraktı fakat daha sonra despot bir yönetim izledi.

Julio-Claudian hanedanlığından sonra başa Flavian hanedanlığından Vespasian geçti. Saltanatı(69-79) boyunca ordunun yeniden yapılandırılmasıyla, daha sadık ve profesyonel olmasını sağlamasıyla ünlenmiştir. Vergilendirmeyi arttırıp sistemleştirmiştir ve sınırları az da olsa genişletmiştir. Daha sonra tahta oğlu Titus geçmiştir. Saltanatı(79-81) kısa ama popüler olmuştur. Daha sonra tahta Domitian geçmiştir. Vespasianın diğer oğlu olan Domitian senatoyla kavgalı olup vergileri enstitüleştirmiştir. Dehşet içinde olan saltanatının son yılları suikastle son bulmuştur böylece Flavian hanedanlığının hükümranlığı son bulmuştur.

Roma’nın Kısa Tarihi (Yükseliş Dönemi)

Roma yükseliş zamanında beş iyi imparatora ev sahipliği yapmıştır. Bunlar sırasıyla Marcus Cocceius Nerva(96-98), Trajan(98-117), Hadrian(117-138), Antoninus Pius(138-161) ve son olarak Marcus Aurelius idi. Bu dönemde Roma imparatorluğu altın dönemini yaşadı. Bu dönemde hatırı sayılır seviyede genişleme ve sağlamlaştırma göze çarpmakla birlikte dolaylı yoldan aşırı merkeziyetçiliğin negatif sonuçları oldu. Bu durum konsantre güce bulanmış roma imparatorluğunu Commodus(180-192) gibi bir imparatorun ellerinde düşüşe doğru sürükledi. Daha sonraki yüzyıl çekişmeler ve yanlış yönetimlerle doluydu. Septimius Severus 192 yılında tahta geçti. İmparatorluğu verimli bir şekilde ordu monarşisine çevirdi. Politik istikrarsızlıkla birlikte imparatorluk barbar istilasıyla yüzyüzeydi. Hazine masraflarla yıpranmaktaydı. Zorlu vergi koşulları ve enflasyon imparatorluğu zor günlere itti.

Diocletian imparatorluğu kurtuluş dönemine soktu(284-305). Geniş reformları imparatorluk yönetimine entegre etti. Yönetimi tetrarşi adı verilen 4 lü bir yapıya dönüştürdü. Başta kendisi olmak üzere impratorluğu Maximian, Konstantius ve Galerious yönetmekteydi. Bu değişim devletin zaman içinde el konulmasını engelledi ve ayrıca yöneticilere meşru bir yönetim ile düzenli varis vaad etti. Tetrarşi yönetimi bir süre sonra yerini kaosa bıraktı. Bu karmaşadan lider olarak çıkan Constantine önce batının daha sonra ise doğunun hakimi oldu. Constantine hristiyanlığı Kabul edip yayılmasına izin veren ilk roma hükümdarıdır. Constantine daha sonra bizansı(doğu roma) kurmasıyla bilinir. Yine de Constantine Roma’nın düşüşünü engelleyememiştir.

Bizans:

(Roma’nın Kısa Tarihi adlı yazımız sona ermeden Doğu Roma yani Bizans’tan söz etmemek olmaz.)

Ondan sonra başa geçen Birinci Theodosius tek parça halinde bulunan Roma’nın son hükümdarı olarak literatürde yerini alır. Roma’nın batısı sürekli barbar istilasıyla karşılaşır ve sonunda Theodosius öldüğünde Roma Batı Roma ve Doğu Roma olmak üzere iki ayrı devlet olarak tarihe geçer(395). Roma’nın düşüşü 476 yılında tamamlanırken Bizans devleti varlığını orta çağın sonuna kadar sürdürmüştür. Nitekim İstanbul’un Fethi sonrası orta çağ kapanmıştır.

Kaynakça

encyclopedia britannica