Galata Kulesi nin ismi nereden gelmektedir. Ne zaman yapılmıştır. Kuleyi kimler yapmıştır. Kaç defa yanmıştır. Tüm bu soruların cevabını yazımızda bulabilirsiniz. İyi okumalar. 🙂
Kule nin İsmi Nereden Gelmektedir?
Yunanca’da “öte, ilerisi” anlamına gelen Pera, Galata için de “Haliç’in ötesi, karşı kıyısı” anlamında kullanılmıştır. Kule Bizans kaynaklarında “Büyük Burç”, (megolos purgos) Ceneviz kaynaklarında ise “İsa Kulesi” (Christea Turris) olarak adlandırılmıştır. Cenevizliler, 1261 yılında Nympheion (Nimfayon) antlaşmasını imzalayarak İznik Bizanslıları ile anlaşma yapmış ve her yıl Cenova senatosundan atanan bir Vali (podesta) yönetiminde yarı bağımsız olarak yaşamışlardır, Cenevizliler kendilerine yasak olmasına rağmen 14. yüzyılda bölgeyi surlarla çevirmeye başlayarak 15. yüzyılın ortalarına dek alanı ve surları genişletmeye devam etmişlerdir.
Galata Kulesi Ne Zaman Yapıldı?
Galata Kulesi ilk olarak 528 yılında Bizans imparatoru Anastasius tarafından inşa edilmiştir. Ancak bölgede meydana gelen yangın felaketleri nedeniyle kule tamamen kullanılamaz hale gelmiş, Cenevizlilerin bu bölgeyi yeniden inşa etme çabaları ile 1348 yılında kule kargir olarak yeniden yapılmıştır.
Kule Osmanlı Devletinin Hakiyetine Giriyor
İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmed’in emriyle Zağanos Paşa tarafından tamir edilen Kule, surlarda tahribat meydana getiren 1509 depreminin ardından mimar Murad bin Hayreddin idaresinde tekrar onarılmıştır. Galata Kulesi nin 2. ve 3. katına kadarki kısmı Cenevizliler dönemine aittir. 16. yüzyılda kulenin üstünde sivri bir külah bulunduğu çeşitli gravür Ve minyatürlerde görülmektedir. İstanbul’un Osmanlı hakimiyetine girmesinden sonra çok çeşitti işler için kullanılan Kule, 16. yüzyılda Kasımpaşa Tersanesinde çalıştırılan esirlerin barınağı iken 18. yüzyılda gece yarısını haber vermesi için mehteran ocağına dönüştürülmüştür. Ayrıca ilk Türk Planörcüsü Hezarfen Ahmed Çelebi bu kuleden uçmuştur. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde “… on kat halinde zindan ise de şimdi tersanenin gemi levazımı amban olmuştur… ” ifadesiyle kulenin yeni fonksiyonuna işaret edilmiştir.
Galata Kulesi Tamamen Yanıyor
Padişah III. Selim döneminde 25 Temmuz 1794 yılında meydana gelen yangında Galata Kulesi tamamiyle yanmış, yapılan onarımda, duvarları iki metre kadar indirildikten sonra üstüne üç oda, bir divanhane ile dört köşesine çıkma halinde camlı dört cumba yaptırılmıştır. Ayrıca sesi her yerde duyulabilecek şekilde yangınları haber veren Kös (büyük Davul) denilen davullar konulmuştur.
Galata Kulesi İkinci Defa Yanıyor
1831 yılında tekrar yangın geçiren Kule, Sultan II. Mahmud döneminde farklı şekilde onarılarak kapısının üstünde günümüzde hala bulunan, Pertev Paşanın 1832-1833 tarihli kasidesi konulmuştur. Bu yangın onarımında üst katın biçimi değiştirilmiş, buraya kemerli ve on dört pencereli bir kat yapılmış, bunun üstüne yine kurşun kaplı sivri bir külah yerleştirilmiş, ayrıca İstanbul’u panoramik görme imkını sağlayan bir gezinti yeri de oluşturulmuştur. 1874’ten Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar yangın gözetleme ve haber verme santralı haline getirilen Kule, İstanbul ve Haliç ile Galata, Tophane semtlerine hakim manzarası ile günümüzde önemli bir merkez haline getirilmiştir.
Kaynak:
1 – Brendan Freely- John Freely, İstanbu1-2DL6, “Galata, Pera, Beyoğlu bir biyografi” s,13-14 (Çeviren: Yelda Türedi)
2 – İstanbul Ansiklopedisi
3 – Reşad Ekrem Koçu, İstanbuI Ansiklopedisi,”Galatanın Kulesi”, c,11, s,5901-5907
4 – Göktan Tan,”Tarihin Silinen İzleri Galata Kalesi”, Atlas Dergisi, 2019
Geri bildirim: Belgelerle Tarih - Geçmişten Günümüze İstanbul Depremleri - Keşfet