Ralamb Koleksiyonunda 17. Yüzyıl Osmanlısı
Ralamb koleksiyonunda 17. yüzyıl Osmanlısı adlı yazımızda Osmanlı Devletinin ilk İsveç elçisi olan Claes Brorson Ralamb’ın Kıyafet Albümü koleksiyonuna göz atacağız. Eser Claes Brorson Rålamb tarafında 1657-58 yıllarında çarşı ressamlarına yaptırılmıştır.
Aslında koleksiyonun kurucusu, 18. yüzyılın en tanınmış el yazması koleksiyoncularından biri olan oğlu Baron Gustaf Rålamb’dır. Oğlu Rålamb, koleksiyonu 1886 senesinde İsveç Ulusal Kütüphanesine bağışlamıştır. Günümüzde halen İsveç Ulusal Kütüphanesi El Yazmalar Arşivinde muhafaza edilmektedir.
Ralamb Kostümler Kitabının Özellikleri
Detayı sevenler için kostümler kitabının özelliklerine bakalım.
Kostümler kitabı bir murakkadır. Yani bir tür resim albümüdür.
Resimler guvaşla boyalı ve biraz yaldız ile Hindistan mürekkebi ile yapılmıştır.
Dış hatları mürekkeple çizili ve 10×7 cm ölçüsündedir.
Farklı renklerdeki kâğıt Avrupa kaynaklı olup su damgalı, filigranlı ve perdahlıdır.
Son dönem Avrupa işi kahverengi ve sarımtırak bir kâğıttan yapılan kapak 20 cm boyundadır.
Resimler konuya göre herhangi bir düzen içinde sıraya konulmamıştır, bilinen kıyafetnamelerde gözlemlenen, genellikle padişah, yüksek mevki sahipleri, din adamları vb. ile başlayan düzeni takip eder.
El yazması, Türk yetkililerin, çeşitli mesleklerden insanların, farklı etnik grupların ve benzerlerinin 121 renkli minyatür çizimini içeriyor.
Yaprakların çoğunda, Claes Rålamb’ın kendisinin yaptığı notların yanı sıra, söz konusu minyatürü açıklayan İsveççe, Fransızca, İtalyanca veya Latince notlar vardır.
Minyatürlerden sonra altı madalyonda portre çizimleri olan bir yaprak var. Portrelerden dördü Sasani hükümdarlarına, biri de muhtemelen bir Bizans hükümdarına ait olduğu değerlendiriliyor. Çünkü adı silinmiştir. Ancak 6. yüzyılda Doğu Roma imparatoru olan Herakleios’u göstermesi muhtemeldir.
Claes Brorson Ralamb kimdir?
Ralamb koleksiyonunda 17. yüzyıl Osmanlısı yazımda Claes Brorson Ralamb’ın hayatına kısa bir göz atalım.
Ralamb,1622 yılında doğmuştur. Hukuk dalında iyi bir üniversite eğitiminden sonra genç yaşlarında saray yönetiminde görev almıştır. Büyükelçi görevini aldığında otuzlu yaşlardadır. İsveç Kralı X. Carl Gustaf tarafından İstanbul’a Büyükelçi olarak görevlendirildiği esnada Polanya’daki Poznan (Posen)’da Vali olarak görev yapmaktadır.
Avrupa’daki siyasi ortamdan dolayı İstanbul’a, yanına hediye bile alamadan kıyafet değiştirerek gizlice gelmiştir.
Ralamb’ın büyükelçi olarak başarısız olmasının bir nedeni de hediye götürmemesi olarak gösterilmektedir.
14 Mayıs 1657 yılında İstanbul’a ulaşan Ralamb Haliç’in güneyinde bulunan Boğdan Sarayında kalmıştır. İstanbul‘dan ayrılmasına yakın zamanlarda Galata’da Pera semtine taşınmıştır.
Ralamb Kıyafet Albümü Neden Önemli
Peki Rålamb Kıyafet Albümü neden önemli…
Ralamb‟ın İsveç arşivlerinde korunmuş mektup ve belgeleriyle birlikte tuttuğu günlüğü (Arel 2008) ve 17. yüzyıl Osmanlı sosyal yapılanmasına dair 121 resim içeren kıyafet albümü Osmanlı sosyal tarihi ve sanat tarihi çalışmaları için çok önemli kaynaklardır.
Osmanlı Devletinin 1600’lü yıllarındaki giyim kuşamına önemli bir ışık tutmaktadır. Kostüm kitabı sosyal hiyerarşiye dikkat edilmeden oluşturulmuştur. Eser sosyal tarihi ve sanat tarihi için birinci elden kaynak konumundadır.
Burada bir parantez açmak gerekirse Osmanlı Devleti‘nin son yüzyıllarında oluşturulan albümler yurtdışında sergilenmektedir. Albümlerin Fransa, İngiltere, İtalya, İsveç, Hollanda, Yunanistan ve Polonya vb. ülkelerde müze, kütüphane ve özel koleksiyonlarda yer almalarında, 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti ile Avrupa ülkeleri arasında geliştirilen diplomatik ve ticarî faaliyetler etkili olduğu değerlendirilmektedir. Albümlerin Osmanlı insanını tanıma gayesiyle oluşturulduğu düşünülmektedir. Bu albümlerin 20’den fazla olduğu biliniyor.
Ayrıca Claes Brorson Ralamb’a ait mektuplar günlükler bu koleksiyonun dışında Alay-ı Humayun isimli bir eseri daha bulunmaktadır.
