Sahip Ata Külliyesi Ve Camii

Sahip Ata Külliyesi ve Camii, Anadolu Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından yaptırılmıştır. Eserin mimarı Kölük Bin Abdullah’tır. Sahip Ata Külliyesi;cami,hankâh,türbe,çifte hamam ve dükkanlardan oluşmaktadır. Eserin inşasına 1258’de başlanmış olup 1283 yılında tamamlanmıştır.

Taç kapı

Caminin kuzeyinde bulunan taç kapı, taş, mermer, çini ve sırlı tuğlalar ile süslüdür. Taç kapının üzerinde mukarnaslı iki sebil vardır. Sebil pencerelerinin altında antik lahitlerden musluklu birer hazne vardır. Batı cephesindeki sebilin  üzerindeki madalyonlarda eserin mimarının ismi yazılıdır. Kölük Bin Abdullah. (Diğer yapıların mimarı tam bilinmemekle birlikte Kâluyân el-Konevî ve Kölük b. Abdullah’ın ismi geçmektedir.)Taç kapının üzerinde doğu ve batı taraflarında iki adet sadaka taşı mevcuttur. Taç kapının batı tarafında on altı yivli gövdeye sahip bir minare yükselir.(Bir diğer minarenin günümüze kadar ulaşmadığı ve caminin çifte minareli olduğu düşünülmektedir.)

Sahip Ata Külliyesi Sahip Ata Cami

Sahip Ata Külliyesi’nin en erken tarihli yapısı olan cami ilk yapıldığında taç kapıya kadar uzanıyordu ancak 1871’de geçirdiği yangından sonra tekrar onarılarak bugünkü halini almıştır. Cami yapı itibariyle Beyşehir’deki Eşrefoğlu Cami’ne benzemektedir. 12 ahşap direkler üzerine mihraba dik uzanan beş sahınlı ahşap tavan ile örtülüdür. Cami’nin 11 küçük penceresi vardır bunlardan bir tanesi türbeye bakmaktadır.

1871‘de camide çıkan yangında mihrap tahrip olmadan günümüze kadar gelmiştir.Mihrap yıldız ve kıvrık dallarla bezenmiş, lacivert, mor, turkuaz renkli mozaik kakma tekniği ile süslenmiştir.

Hankâh

Hankah’ın taç kapısının üstünde Selçuklu sülüsü ile şu dokuz satırlık Arapça kitabe yazılıdır;

Allah bana kâfidir. Bu mübarek tekke Allah’ın salih kullarına konak ve muttaki suffa eshabına oturak olmak üzere büyük sultan, âlemde Allah’ın gölgesi, din ve dünyanın yardımcısı, fetih babası, müminlerin emrinin burhanı, büyük sultan, Kılıç Arslan Oğlu Keyhüsrev’in zamanında, (Allah mülkünü daim, devletini kaim etsin), devleti günlerinde, latif tanrının rahmetini özleyen zaif kulu Hacı Ebubekir oğlu Hüseyin oğlu Ali tarafından 678 senesi aylarında bina ve inşa edildi, Allah kabul eyleye” ifadesi yazmaktadır.

Kapıdan dehlize girilir. Dehlizi geçtikten sonra büyük bir kubbenin örttüğü hankahın sahnına girilir. Kubbenin etrafında dört oda, üç sofa ve birde antre dehlizi toplanmıştır. Kubbenin üstünde sekiz pencerelik bir ışıklık vardır, mor, açık mavi ve sarımtırak tuğlalar ahenkli bir biçimde kullanılmıştır. Taç kapının iki yanında (üçü kuzeyinde, ikisi güneyinde) dükkanlara yer verilmiştir.

Türbe

Sahip Ata,Selçuklu emirlerinden olan iki oğlunu da 1276’da (Cimri olayında) kaybetmiştir. Onlar için bir türbe yaptırır. Fakat daha sonra kendisi de buraya gömülmeyi ister ve türbeyi yıktırıp günümüzdeki türbeyi inşa ettirir. Kubbenin oturduğu kemerin iç yüzeyindeki ayet kuşağının bitiminde türbenin yapım tarihi “Şu mübarek imaret 682 (1283 M.) senesi Muharreminin iptidasında tecdit edildi” ifadesi ile bildirilmektedir.Taş ve tuğladan yapılan türbenin üstünü tek bir kubbe örter. Kubbe askılarıyla, askıların hizalarına kadar duvarları; siyah ve yeşil çinilerden zambak şeklinde yapılan zincirler süsler.Türbe aslında iki katlıdır. Üst katta sandukalar alt katta ise cenazeler vardır.Türbede altı sanduka vardır.(Ancak İbrahim Hakkı Konyalı hocamız Konya Tarihi adlı kitabında türbenin mumyalık bölümüne indiğinde yedi cenaze gördüğünü anlatır. Böylece altıncı sanduka ile birlikte kimliği belli olmayan iki ölü vardır.)

1. Sağdan birinci sanduka Sahip Ata’nındır. Diğerlerinden biraz daha yüksektir.Sanduka tamamen çini ile kaplı, yazıları kabartmadır.
2. Sahip Ata’nın büyük oğlu Taceddin Hüseyin Bey
3. Sahip Ata’nın küçük oğlu Nusretüddin Hasan Bey
4. Sahip Ata’nın kızı Melike Hatun
5. Sahip Ata’nın oğlu Hasan Bey’in oğlu Şemseddin Mehmet
6. Sahip Ata’nın ailesinden olduğu düşünülür.

Sahip Ata Külliyesi Hamam

Hankah’ın karşısında yer alan hamamın yapımında moloz taş, kemer, tonoz, kubbe ve üst örtüye geçişte tuğla kullanılmıştır. Hamam, zaviye, cami ve türbeye gelir getirmesi için yapılmıştır. Suyu Meram Çayı’ndan temin edilmekteydi. Hamam kadın, erkek ve keçelik bölümlerinden oluşmaktadır. Ortasında keçe dövmeye mahsus bir bölüm vardır. Günümüzde Sultan hamamı olarak bilinen hamam halkın hizmetine sunulmuştur.

Sahip Ata Vakıf Müzesi

Günümüzde Sahip Ata Külliyesinin cami ve hamam bölümleri halk tarafından kullanılmaktadır. Ancak hankah ve türbe müzeye çevrilmiştir. Sahip Ata Vakıf  Müzesi’nde; Konya, Karaman ve Aksaray’da bulunan Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlı cami ve mescitlerden tarihi eserler getirilmiştir.Bu eserlere bakacak olursak;

• Sakal-ı şerif ve Kâbe örtüsü gibi kutsal emanetler.
• Konya Alâeddin Camii’nden getirilen halı ve kilim örnekleri.
• Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemine ait el yazması eserler.
• Farklı dönemlere ait şamdan,şifa tasları, kandiller, buhurdanlık, gaz lambaları ve kılıç gibi madeni eşyalar.
• Çeşitli teknikler (kündekari, oyma) kullanılarak ortaya konulmuş kapı ve pencere kanatları,vaaz kürsüleri, sandık, tavan göbeği ve rahle gibi ahşap eserler.
• Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemine ait taş, çini ve alçıdan yapılmış eserler.
• Arşiv vesikaları ve hat levhalar.

Kaynakça

İbrahim Hakkı Konyalı,Konya Tarihi

Sevgi Parlak,TDV. İslam Ansiklopedisi,Sahip Ata Külliyesi