Thomas Edward Lawrence
Thomas Edward Lawrence
Lawrence, Birinci Dünya Savaşı’nda Arap Ayaklanması ve Sina ve Filistin Cephesi gibi olaylarda Osmanlı hakimiyetine karşı üstlendiği rol ile ünlüdür.
Bölgedeki Arap aşiretlerini silahlandırarak Osmanlı’ya karşı ayaklanmalarını sağlamıştır.
Buradaki rolü nedeniyle “Arabistanlı Lawrence” olarak tanınmıştır.
O, Mustafa Kemal Atatürk’e silahıyla ateş ederek öldürmeye teşebbüs ettiğini belirtmiş fakat saldırısında başarılı olamayıp Atatürk’ün yanında bulunan bir subayı vurabildiğini iddia etmiştir. Bu durum abartıdan başka bir şey değildir.
Görevi
Lawrence, ilk tayin yeri olan Kahire’de İngiliz askeri istihbaratı için çalıştı. Araplarla olan sıcak ilişkileri onu, İngiliz ve Arap kuvvetleri arasındaki irtibat subaylığı görevi için biçilmiş kaftan kılıyordu. Ekim 1916’da Arap millî faaliyetlerini rapor etmesi için çöle gönderildi.
Mekke şerifi Hüseyin’in oğlu Emir Faysal komutasındaki düzensiz birliklerle birlikte Osmanlı Ordusu’na karşı gerilla mücadelesi verdi.
Arapları, Medine’deki Osmanlı Muhafız Birlikleri’ni şehirden çıkarmamaları konusunda ikna etti. Böylece Araplar, şehre malzeme getiren Hicaz demiryoluna yaptıkları saldırılara ağırlık verebildiler. Şehri savunmakla meşgul olan Osmanlı askerlerini diğer yandan da demiryolunu tamir etmek zorunda bırakmak suretiyle oyaladılar.
Lawrence, Akabe ve Şam’ın işgalinde de önemli rol aldı.
Araplarla geçirdiği zaman zarfında, gelenek ve yaşantılarına bayağı adapte oldu. Deve ile seyahat edip, sıkı bir dostluk kurduğu Prens Faysal’ın hediye ettiği yerel kıyafetleri giymeye alıştı.
Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarında İngiliz Hükûmeti’ni, Arapların bağımsızlığının İngilizlerin yararına olduğuna ikna etme konusunda oldukça başarılı oldu.
Ün’e Kavuşması
Lawrence, 1918’de savaş muhabiri Lowell Thomas’ın belgesel film ve fotoğraflar çekmesine yardımcı oldu.
Savaştan sonra bu belge niteliğindeki fotoğraf ve filmlerle dünya turuna çıkan Lowell Thomas, oldukça yüksek kazançlar elde etti.
Lowell Thomas’ın, Lawrence’ı büyük bir kahraman gibi göstermesi ve kendi anılarında bölgede daha önceden yüzlerce İngiliz ajanı tarafından yapılmış birçok şeyi kendine mal etmesi Lawrence’ın tanınmasını sağladı. Öyle ki, sonradan Lawrence’ı kaleme alan yazarlar, yeri geldiğinde Lawrence’ı gerilla savaşının mucidi olarak kabul etmişlerdir.
1962’de çekilen Arabistanlı Lawrence filmi ise tanınmasını sağlamıştır. Bu İngiliz casusu Arapların Osmanlı’dan dolayısıyla Türkiye’den kopmasına neden olmuştur.
