Kobra Etkisi: Bir sorunu çözmek için bulunan çözüm, sorunu çözmemekle beraber daha büyük problemlere yol açtığı durumlara verilen isimdir.
Hayatımızın her evresinde sorunlarla karşılaşmışızdır. Kimi sorunların üstesinden gelmiş, kimi sorunları hala halledememişiz, kimileriyle ise de birlikte yaşamayı öğrenmişizdir. Ama bazen yanlış çözümler sorunu büyütebilir. Bir sorunu çözmek için bulunan çözüm, sorunu çözmemekle beraber daha büyük problemlere yol açıyorsa bu durum “ Kobra Etkisi “ olarak açıklanır. Peki kobra etkisi nedir ve ismini nereden almıştır. Yazımızda bu sorulara cevap bulacağız.
Peki Neden Kobra Etkisi ?
Kobra etkisi ismini İngiliz yönetimi altındaki Hindistan’da (Britanya Hindistan’ı 1858-1947) geçen bir olaydan almaktadır. Delhi’ deki zehirli kobralar İngiliz Hükümeti için endişe verici bir durumdu. Çünkü kobralar çok sayıda askeri ısırıp zehirlemişti. Dönemin tıp durumuna bakacak olursak bu zehirlenmeleri tedavi edecek tedarik edebilen kaynak nerdeyse yoktu. Askerleri ve üst kademe yöneticileri korku sarmıştı.
Dâhiyane Fikir Bulundu
Artan kaos ortamı çözüm üretmeye mecbur kılmıştı. Hükümet artan yılan nüfusuna çözüm olarak o zaman kendilerine çok akıllıca gelecek bir fikir ortaya attı. Hükümet artık öldürülüp derisi teslim edilen her kobra için bir sterlin ödül vadetmişti. Zaten fakir ve sömürge altında bulunan Delhi halkı için gayet makul bir teklifti. Böylece kadın erken çocuk yaşlı demeden halkın çok büyük bir kısmı sokakta, evde, ormanda gördüğü her kobrayı öldürüp derisini yüzerek askerlere teslim etti. Plan tam da olması gerektiği gibi işliyordu. Halk para kazanıyor, askerler artık yılanlar tarafından ısırılmıyor, hükümet ise gelen derilerle ticaret yapıp zenginliklerine zenginlik katıyordu. Görünüşe göre bulunan çözüm sorunu yok etmişti.
Sorun Çözüldü Mü ?
Bulunan çözümle artan kobra nüfusu büyük bir azalma göstermişti. Ancak bu Delhi halkının pek işine gelmemişti. Hatta çoğu bunu bir meslek haline bile getirmişti. Kobra avcıları artık avlanacak bulmakta güçlük çekiyor ve yeterince para kazanamıyorlardı.
Yeni Bir Kobra Sorunu Doğuyor
Halk tekrar eski işlerine dönmeye çalışsa bile paranın tadını bir kere almışlardı. Fazla çalışma ve güç gerektirmeyen avlanma işini bırakıp da tarım hayvancılık veya maden işlerinde çalışmak istemeyen bazı fırsatçılar evlerinde kobra yetiştirmeye başlamışlardı böylece evlerinden çıkmalarına bile gerek kalmadan para kazanmaya devam ettiler. Kendi yılanlarını evlerinde yetiştiren kişi sayısı artış göstermiş bu olay kulaktan kulağa tüm Delhi’ye yayılmıştı. İngiliz Hükümetinin yaptığı uygulama ile azalan sayı fırsatçıların bulduğu bu yeni taktik ile hızla artmaya başladı. Evde yılan yetiştirme işi o kadar kabul gören bir iş halini aldı ki artık evlere yeterince yılan sığdıramayan insanlar kobra yetiştirme çiftlikleri açıp bu yolla işlerine devam ettiler.
Neden Artık Bitmiyor
Hükümet yetkilileri azalan kobra sayısından haberdardı fakat her gün yine köylülerden başlangıç ile aynı sayıda yılan geldiğini fark ettiler. Daha fazla para ödemek istemeyen yetkililer bunun nedenini araştırmaya başladılar. Halkın çoğunluğun evinde veya çiftliklerde yetiştirdikleri yılanları öğrenen İngilizler derhal bu uygulamayı durdurma kararı aldılar. Artık daha fazla yılan derisi getirilmemesi gerektiğini, getirilen derilere para ödenmeyeceği halka bildirildi. Bunun üzerine sinirlenen halk evlerindeki veya çiftliklerde bulunan tüm kobraları etrafa saldılar. Öyle çok yetiştirmişlerdi ki en başta uygulamanın başlamasına neden olan sayıdan bile çok yılan artık başıboş ve her taraftaydı. Sonuç olarak dâhiyane olarak nitelendirilen çözüm problemin daha fazla büyümesine neden açmıştı. Akla gelen gelen en mantıklı fikir bile kesin sonuca ulaştıramadı. Kobra etkisinin ismi de bu olay nedeniyle bu şekilde adlandırıldı.
Günümüz Örneği
Buna benzer olarak ekonomide devalüasyon örnek verilebilir. Devalüasyon, kısaca paranın değer kaybetme olayıdır. Ülkeler ekonomik olarak daraldığında rahatlama amacıyla kontrolsüzce basılıp piyasaya sürülen paralar beraberinde devalüasyon getirebilir ve ilk baştaki daralmadan daha fazla sıkıntıya sokacak olan başka bir daralmaya davetiye çıkartır.
Diğer Yazılarımı buradan okuyabilirsiniz.