Hun Türkleri ve Hun Türklerinde Sanat

Hun Türkleri ve Hun Türklerinde Sanat adlı yazımda sizlere önce Hun Türklerinden bahsedip ardından mimarilerinden ve ilmek ilmek işledikleri sanatlarından söz edeceğim. Hayırla okuyunuz.
Hun İmparatorluğu ya da Asya Hunları, MÖ 220 ile MÖ 46 yılları arasında hüküm sürdükleri rivayet edilir. Hun Türkleri, tarihte bilinen ilk Türk devletini kurmaları ile nam salmışlardır.
Hun İmparatorluğunun başkenti Ötüken şehri olmakla beraber bilinen ilk hükümdarı Teoman Han’dır. Teoman Han, rivayete göre oğlu Mete (Motun ya da Bahadır) tarafından öldürülmüştür. Babasından tahtı devralan Mete Han dönemi Hun Türkleri için adeta bir şahlanış dönemi olmuştur. Türk obaları bir bir tek bayrak altında toplanmış ve Çin diyarına bol bol akınlar düzenlenmiştir. Çin milleti, Türk kavminin baskılarından sıkılmış ve büyük yaralar almış olacak ki dünyaca ünlü setlerini inşa etmişlerdir. Ayrıca orduda da birçok yeniliğe imza atan Mete Han, onluk sistem ve ıslıklı ok gibi icatları ile hem Türk hem de dünya tarihine ismini altın harflerle yazdırmıştır.
Mete Han’dan sonra oğlu Ki-ok Han başa geçmiş ve devlet, zamanla duraksayarak Ho-han-ye döneminde ikiye bölünmüştür. Doğu Hunları Ho-han-ye hâkimiyetine, Batı Hunları ise Ho-han-ye’nin kardeşi Çiçi Yabgu hâkimiyetine girmiştir. Ek olarak; Türklerde doğu kutsal sayıldığı için büyük kardeş devletin doğu yakasını alırdı. Her ne kadar devlet iki parça olsa da Batı yakası bir nevi Doğu yakasına bağlıdır diyebiliriz. Zamanla doğu ve güneyde kalan Hun Türkleri asimile olarak Çin ülkesine karışmış batı ve kuzey Hunları ise göç ederek Avrupa’yı derinden sarsacak Avrupa Hun Devletini kurmuşlardır. Tabi burada Kuzey Hint diyarında teşkilatlanan ve Hint ülkesine bir süre hüküm süren Ak Hun devletini de unutmamalıyız.
Hun Türkleri Mimarisi
Türkler göçebe bir kavimdir. Bu yaşam tarzları onların sanatına, mimarisine… Kısacası her şeylerine yansımıştır.
Gök Tengri inancından doğan ahiretin varlığı, onları kurgan adı verilen mezar odaları yapmaya yöneltmiştir. Bu kurganları yaparken piramit mimarisine benzer bir yapı modeli ortaya koymuşlardır. Bu oda mezarların yapımında çoğunluğu kerpiç ve taşlardan oluşan yapı malzemeleri kullanılmıştır. Ek olarak; ilk Türk kurganları Altay dağları eteklerinde bulunmuştur. Ayrıca Türk Mezarlığı diyebileceğimiz ve bolca kurgan bulunan Noin Ula bölgesini de anmadan geçemeyeceğim.
Hun Türklerinde Resim
Türklerin göçebe bir kavim olduğundan defalarca bahsettik. Binaenaleyh ekonomilerinin de üzerinde göçebeliğin etkisi oldukça büyüktür. Türklerin ilk ekonomik kaynaklarına; deri ve demir işçiliği, at yetiştirme ve halı dokuma işçiliklerini örnek verebilirim. Burada halı dokuma ve deri işçiliğinin altını çizmek istiyorum. Hun Türkleri, resim faaliyetlerini genelde halıların ve kilimlerin üzerlerine ya da kıl çadırlarının üzerlerine işleyerek icra ediyorlardı. Bunun en eski örneği ise ”Pazırık Halısı” diyebiliriz. Ayrıca Türklerin mağara resimlerine Orta Asya ya da gerçek adıyla Türkistan diyarında rastlanmıştır. Hun resim sanatında başlıca kullanılan motifler ise şunlardır; at, geyik, keçi, kartal, ejderha (semender ya da kertenkele), boğa…

Hun Türklerinin bu mirası Anadolu’da da devam etmekle beraber en yakından bildiğim Manisa ilinin Demirci ve Gördes ilçelerinde dokuma sanatı hala devam etmektedir.
Hun Türklerinde Maden İşçiliği
Demircilik alanında ustalaşmış olan Türkler, özellikle demir madeni olmak üzere bakır ve bronzdan eşyalar yapmış bu eşyaları yaparken de adeta sanat eserleri meydana getirmişlerdir. Örnek verecek olursak; kılıç kabzaları, kemer tokaları, at koşum takımları, kılıç, yatağan, pala, kargı, kolçak… Gibi günlük hayatta kullanılan eşyaları birer sanat eserine dönüştürmüşlerdir.
Her zamanki gibi çok güzel bir yazı olmuş elinize emeğinize sağlık. 😊
Teşekkür ederim. 🙂
Harika bir yazı olmuş. Emeğinize sağlık.
Teşekkürler 🙂
Güzel bir yazı olmuş. Başarılarınızın devamını dilerim.
Teşekkürler 🙂