Kürşad Ayaklanması konusuna değinmeden önce ilgili olayı daha iyi anlayabilmek adına öncesindeki devirden bahsetmek gerekir. Zira bahsedilen ayaklanma kutluk ayaklanması olarak akıllara kazınmış durumda. Oysa kutluk ayaklanması olarak bilinen olay Kürşad ayaklanmasından sonra gerçekleşen olaydır. İki ayaklanmaya da iki farklı Türk önderlik yapmıştır. Kürşat Ayaklanmasının tüm detayları…
İsyandan Önce Olanlar
Orta Asya da 1.Köktürk devleti adında bir devlet kuruldu. Kurucusu Ergenekon destanına göre aşina soyundan gelen Bumin Kağan’dır. Bumin kağan tarihte ilk defa Türk adı ile bir devlet kurdu. Kağan, Töles İsyanının bastırılmasında önemli rol oynadı. Bunun karşılığında ise Avar Hakanı’ n dan kızını istemiş fakat Avar hakanı bu isteği reddetmiştir. Bumin Kağan ise bunun üzerine Avarları yıkıp bağımsızlığını tamamen ilan etmiştir. Devletin merkezi ise çoğu Türk devletinde olduğu gibi “Toprak Ana” olarak anılan Ötüken’ dir. Mukan Kağan ile en parlak dönemini yaşayan devlet Tapo Kağan’ dan sonra gerileme yaşamaya başlamıştır.
Çin ile münasebet iyice ilerlemiş hatta Budist din adamlarının devlet üzerindeki otoritesi git gide artmıştı. Haneden kavgaları ise baş göstermeye başlamıştı. Bunu fırsat bilen Çin Tardu’ya gönderdiği tuğ ve diğer hediyelerle beraber kavgaların ateşini iyice körükledi. Bunun üzerine 1.Köktürk Devleti ikili teşkilata geçerek devleti batı-doğu şeklinde yönetmeye başladı. Doğu Köktür Devletine İşbara liderlik yaparken Batı Köktürk devletine Tardu liderlik yapıyordu. Lakin bu iki devlette de işler yolunda gitmedi. Çin hala kışkırtmalarına ve baskılarına devam ediyordu. Üstüne bir de kıtlıkla mücadele etmek zorundaydılar. Daha fazla dayanamayan her iki devlet Çin’ in darbesiyle yıkıldı. Çin istediğine ulaşmış Türkleri kontrol altına almıştı. Türkler hayatları boyunca esir düşmemiş ve bağımsızlıklarından asla vazgeçmişti ama İlk defa bir ülkenin esareti altına girmek üzereydiler. Oysa çinin ön göremediği bir olay vardı oda sonsuza kadar Türklerin bağımsızlığını elinde tutabileceğini sanmasıydı. Kürşad ayaklanmasının bağımsızlıklarını geri kazanmaya etken olacağından haberi yoktu.
Kürşad’ın Mücadelesi
Türkler Çin’ in esareti altında tam 50 yıl boyunca yaşamak zorunda kaldılar. Çin Devleti Türkleri asimile etmenin çözümü bulmuştu. Türkleri kendi idaresinde subay olarak yetiştirip Türklük soyunun tamamen kırılacağından emindi. Bazı Türkler konusunda Çin’ in uyguladığı bu politika başarılı sonuç verse de geri kalan Türkler, Türklük ruhundan asla vazgeçmiyordu. Bu kitle ise azımsanmayacak kadar çoktu. Yine Çin’ in subay olarak yetiştirdiği bir yiğit çıktı ve tarihe adını Kürşat İsyanı olarak kazıttı. Öyle olaylar silsilesi yaşandı ki Kürşad Ayaklanlaması gerçek mi? Sorusunun akıllarımızdan geçmesine engel olamadık. Evet olay tamamı ile gerçekti.
Kürşad Kimdir?
Çin kaynaklarında “Chie-Shih-Shuai” olarak geçiyordu Kürşad’ın adı. Biz onu Hüseyin Nihal Atsız’ a ait olan “Bozkurtlar” romanında “Kürşad” olarak bildik ve onu Kürşad Ayaklanması olayı ile hafızalara kazıdık. Kürşad artık esarete dayanamıyor ve kaybettikleri bağımsızlığı tekrar kazanmak istiyordu. Çine karşı kazanmak kolay değildi ve bunun için iyi bir plan gerekti. Çin’ in milyonlarca askerine karşı savaş başlatamazdı. İnce düşünülmüş detaylı bir plana ihtiyacı vardı. Kürşad’ın bu fikrine destek veren tam 39 arkadaşı vardı. Titizlikle arkadaşlarıyla beraber plan hazırlamaya başladılar. Ortaya çıkan sonuç ise Çin prensi kaçırmak üzerineydi. Çin prensinin geceleri sivil insanlar gibi giyinip halkın arasında gezindiğinin haberini almışlardı. Plan günü geldiğinde sarayın önünde gizlice bekleyecekler, prens saraydan çıkar çıkmaz yine gizlice takip edeceklerdi. Fırsatı geldiğinde ise prensi kolayca kaçırabileceklerdi. Ellerinde ki prensi geri verme karşılığında ise Çin krallığından kaybettikleri toprakları ve bağımsızlıkları geri isteyebileceklerdi.
Kürşad ayaklanmasının gerçekleşeceği gün gelip çatmıştı. Havada beklemedikleri bir yağmur ve soğuk vardı. Sarayın önünde saatlerce beklediler fakat prens çıkmak bilmiyordu. Beklemeye soluksuz bir şekilde devam ettiler. Ama Prens bir türlü saraydan çıkmıyordu. Planı iptal edemezlerdi çünkü sonrasında planlarının duyulma olasılığı çok yüksekti. Prensin çıkmayacağı anlayan Kürşad Bunun üzerine saraya saldırmaya karar verdi. Arkadaşları ise onun yine destekçisiydi. Sarayın girişinde bir anda Çin askerleriyle çarpışmaya, mücadele etmeye başladır. Azımsanmayacak kadar Çin askerlerini de talan ettiler. Fakat karşı taraf oldukça fazlaydı ve ardı arkası kesilmiyordu. Kürşad ve fedaileri geri çekilmeye başladı. Wei ırmağının köprüsüne kadar kaçmayı başardılar. Yağmur suyunun ırmağı taşırmasından dolayı köprü yıkıldı, Kürşad ve arkadaşları orada can verdi.
Sonuç Olarak
Kürşad ayaklanması sonucu ise başarısız olmuştu. Fakat Kürşad, asimile olan Türklerin bile benliklerini hatırlamasında önemli rol oynamıştır. Bu olay üzerine Türkler bağımsızlık düşüncelerini geri hatırlamış ve sık sık Çine karşı isyanlar başlatmıştı. Kürşad yapılabileceğini kanıtlamıştı. Tekrar bağımsızlık alınabilir, Türkler yeniden devlet kurabilirdi. İsyan çıkaran kişilerin ilham aldığı kişiydi Kürşad. Belki başarılı olamamıştı ama kendinden sonra başarılı olacak bir isyana önderlik yapmıştı. Elbet bir gün çıkan isyanlardan birisi sonunda başarılı olacaktı. Sonunda o beklenen isyanda gelmişti. Adına ise “Kutluk İsyanı” dendi.
Kürşad İsyanından Sonra Gelişen Olaylar
Yine Aşina soyundan gelen Kutluk Kağan bu başarılı isyana önderlik yaptı. Kürşad’ın hayal ettiği şeyi hayal etmiş ve onun gördüğü şeyi görmüştü. Kürşad Ayaklanmasının temel nedenleri onunda aklından geçti ve bağımsızlık düşüncesi içini kemirmişti. Çin esaretinde kavimler halinde yaşayan Türk boylarını Çine karşı tek bir çatı altında birleştirdi. Tüm Türkleri birleştirdiğinden dolayı İlteriş (Derleyen,Toplayan) ünvanına layık görüldü. Çin, karşısında milyonlarca Türkü yeniden birlik ve beraberlik içinde görmüştü. Daha fazla mücadele edemeyeceğini anlayınca da Türklerin isteklerini kabul etmek zorunda kalmıştı. Sonunda Kürşad’ın başladığı şeye Kutluk Kağan son vermişti. Çıkardığı isyanda başarılı olarak Türkleri esaretten ve kaybettiği toprakları Çin’ den geri kurtardı. 50 yıllık esarete son noktayı koydu.
Yeni Bir Devlet Kuruluyor
Matem Devresi biten Türkler Kutluk Kağan önderliğinde 2.Köktürk(682-744) devletini kurdu. Merkezlerini ise Karakurum’ a taşıdılar. Bu devletin kuruluşuna en önemli etki ise kutluk kağanın akıl hocası “Türklerin Bismarcı” olarak anılan Tonyukuk’a ait oldu. Artık bağımsızlık ellerindeydi ve sürekli Çin’ e karşı sefer yapmaya başladılar. Kutluk Kağan Çin’ e karşı toplamda 46 sefer düzenledi. Kutluk Kağan’ dan sonra başa “Otuz Boyun Kağanı” olarak anılan Kapgan Kağan geçti. Kapgan Kağan ise Çin’ e 25 sefer düzenledi. Çine karşı öfke dinmek bilmiyordu. Yıllar boyunca esaret altında kalan Türkler durmaksızın seferler düzenliyordu. Kapgan Kağan’ dan sonra Bilge Kağan döneminde Çin ile yapılan Şantan Savaş’ı (tohum savaşları) başarılı sonuç vermişti.
Kürşad ayaklanması kısaca yeni bir devletin kuruluşuna etkendir. 50 yıl boyunca esaret altında yaşayan Türklerin tam ümitleri kesilmişken Kürşad isyanı benliklerini yeniden hatırlamalarını sağladı. Unutulan tarih hatırlanmış, unutulmaya yüz tutmuş Türklük ruhu geri kazanılmıştı. Kürşad Sonraki çıkan isyanlara ilham olmuş ve başarılı bir isyana görünmeden önderlik etmişti. Kürşad ölmüştü belki ama bağımsızlık yine de kazanılmıştı. Türklerin asla bağımsızlıklarından vazgeçmeyeceğini Çin dahil tüm ülkeler anlamıştı. Kürşad, neslinin Çin esareti altında asimile olmasını engellemişti. İlk isyanı başlatandı belki ama verdiği ilham sayesinde kaybedilen topraklar geri kazanılmıştı. Kürşad’ ın tek isteği de buydu ve istediği şeye ulaşmıştı.
- Türklerde Kadın
Türklerde kadın mühim bir konumda yer almaktadır. Türk kadını siyasi sosyal ekonomik ve askeri gibi pek çok alanda aktif bir şekilde kendini gösterir. Türk kadını daima erkeğinin yanında yer alır onun destekleyecisi ve tamamlayıcısıdır. Kadın kelimesi lügatte erişkin dişi insan anlamındadır. Orhun Yazıtları’nda kadın terimi katun sözcüğü şeklinde ifade edilir. Bu sözcük hatun hanım kadın … - İlk Türk Devletlerinde mimarinin gelişmemesinin temel nedeni nedir?İlk Türk Devletlerinde mimarinin gelişmemesinin temel nedeni nedir? İlk Türk devletlerinde mimarinin gelişmemesinin temel nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır: Ancak, İslam’ın kabulünden sonra ve yerleşik hayata geçtikçe, Türk mimarisi önemli ölçüde gelişmiştir. Selçuklu ve Osmanlı dönemleri, Türk mimarisindeki en önemli dönemlerdir ve bu dönemlerde yapılan yapılar dünya mimari tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.
- Türklerde MisafirMisafir lügatte, görüşme, ziyâret vb. amaçlarla birinin evine veya bir yere gelen ve geçici olarak kalan kimse, konuk, mihman anlamındadır. Misafir deyince hepimizin aklına birinin bize gelmesi veya bizim birinin evine gitmemiz gelir. Misafir kelimesi müsafir olarakta bilinen Arapça bir kelime olup yolcu anlamına gelmektedir. Bu kelime Türkçe’de konuk anlamını karşılamaktadır. Dini açıdan misafir almak …
- Tomris Hatun Hangi Devletin Hükümdarı?Türklerin ilk kadın hükümdarı olarak bilinen Tomris hatun Persler ile yaptığı savaşı başarıyla sonuçlandırması üzerine adını tarihe altın harflerle yazdırmayı başarmış cesur bir Türk kadınıdır. Günümüzde yapımı gerçekleşen Tomris filmi ile Tomris Hatun’ un başarısı dünyada tekrar merak uyandırmıştır. Soyu Alp-Er Tunga’ ya dayanan Tomris Hatun konusunu detaylıca inceleyelim… İskitlerin Kısa Tarihçesi İskitler-Saka İmparatorluğu’nun dönemi …
- Bağımsızlık Mücadelesi: Kürşad AyaklanmasıKürşad Ayaklanması konusuna değinmeden önce ilgili olayı daha iyi anlayabilmek adına öncesindeki devirden bahsetmek gerekir. Zira bahsedilen ayaklanma kutluk ayaklanması olarak akıllara kazınmış durumda. Oysa kutluk ayaklanması olarak bilinen olay Kürşad ayaklanmasından sonra gerçekleşen olaydır. İki ayaklanmaya da iki farklı Türk önderlik yapmıştır. Kürşat Ayaklanmasının tüm detayları… İsyandan Önce Olanlar Orta Asya da 1.Köktürk devleti …
- Sümerler Türk mü?Sümerler Türk mü? Göbeklitepe ortaya çıkmasaydı, bırakın bu sorunun google’da sık sorulan sorular arasında olmasını, aklımızın ucuna gelir miydi? Mesela, Prof.Dr.Frit Neumar ‘Türkleri tarihten çıkarırsanız tarih diye bir şey kalmaz’ derken, biz bundan haberdar mıyız? Biz ne kadar bilmesek de, bu soru artık tarihçilerin, antropologların ispati eşleşmelerinden çoktan çıkmış olup, artık bir tarih tezinden öte, …
- Denizli’nin KahramanlarıDenizli’nin Kahramanları olan Server Gazi ve Mehmet Gazi, Denizli’nin fatihi iken Müftü Ahmet Hulusi Efendi ise şehrin müdafisidir. Denizli’ye yolunuz düşerse muhakkak ziyaret etmeniz gereken bu zatları gelin yakından kalemimizin yettiğince anlatalım. Server Gazi Türbesi Server Gazi Türbesi, Denizli merkeze araçla yaklaşık 15 dakikalık bir mesafede yer alıyor. Araçla gittiğiniz takdirde aracınızı biraz geride bırakarak …
- Türklerde Çadır GeleneğiTürklerde çadır bahsine geçmeden önce çadır kavramının anlamını söylemek yerinde olacaktır. Çadır, barınmak amacıyla yere çakılmış kazıklara keçe, kalın bez, kıl dokuma ya da deri gerilmesiyle açık havada kurulan kolayca sökülüp taşınabilen barınaktır. Türklerin çeşitli lehçelerinde çatur, çatır, çaçırt, çaşır gibi birçok millet tarafından türkçe telaffuzları olsa da kelimenin etimolojisi kesin olarak bilinmemektedir. Tarih boyunca …
- Ahıska Türklerinin SürgünüAhıska Türklerinin Sürgünü öncesinde, bugün Gürcistan toprakları içerisinde kalan Ahıska, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Çarlık Rusya’nın hâkimiyetine girmişti. Ahıska Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Sovyet yönetimi tarafından Gürcistan’a bağlandı. Ahıska’da yaşayan ahali için bu dönem, yıllar boyu sürecek vatan hasretinin başlangıcı oldu. Dönemin SSCB lideri Stalin’in, Karadeniz çevresini Türklerden temizleme hedefi doğrultusunda Ahıska’da yaşayan Türk ve …
- Hezimetİslam Alemi’nin ve İslam Alemini müdafaa eden aziz Türk Milleti’nin en büyük hezimeti birinci cihan harbinin ardından olmuştur. Bu hezimet, geçmişteki yenilgiler gibi sadece askeri safhalarda olmamıştır. Türk Milleti, Türkistan bozkırından Anadolu’ya buradan da Avrupa’ya taşıdığı binlerce yıldır biriktirdiği kültürünün yıkılmasına şahit olmuştur. Düşman, mert değil namerdin ta kendisiydi. İslam’ın ve aynı zamanda Türk Milletinin …
- Sultan Celaleddin’in Zaferi Pervan MuharebesiPervan muharebesi öncesi genel durum Türk ve İslam dünyası için iç açıcı değildi. II. Göktürk İmparatorluğu’nun yıkılışıyla Türklerin fetret devri olarak tanımlayabileceğimiz bir devrin ucu tekrar görünüyordu. Türkler o dönemde devletlerini kaybetmişler; boy boy, oba oba bölünmüşlerdi. Bu bölünme onların başka devletler için kullanılmasına meydan veriyordu. Özellikle Çin İmparatorluğu gibi büyük bir düşmandan medet umacak, …
- Göktürklerin Bağımsızlık DestanıGöktürklerin Bağımsızlık Destanı isimli yazımda sizlerle Göktürkleri ve Kür Şad ihtilalini anlatmaya çalışacağım. Hayırla okuyunuz. Bumin Kağan önderliğinde tek bayrak altına toplanan Türkler, zamanın en kudretli imparatorluğunu kurmuşlardı. Göktürk (Köktürk) beyi Bumin, Tölislerin Juan-Juanlar’a (Avarlar) karşı ayaklanacaklarını önceden bildirir. Böylece Avarlar, Tölis ayaklanmasını bastırırlar. Bu hizmetine karşılık olarak Bumin, Avarlardan bir han kızıyla evlenmek ister. …
- Erzurum Kongresi ve Heyet i TemsiliyeAmasya’dan Erzurum’a hareket eden Mustafa Kemal Paşa, 3 Temmuz günü Erzurum’da halk tarafından büyük coşkuyla karşılandı. Kazım Karabekir Paşa ile görüşen ve resmi görevinden ayrılan Mustafa Kemal Paşa, kongre hazırlıkları ile ilgilendi. Kongre 23 Temmuz’da dualar ile çalışmasına başladı ve 7 Ağustos Perşembe günü sona erdi. Kongre’de kabul edilen tüzük ile Mustafa Kemal’in başkanlığında dokuz …
- Hun Türkleri ve Hun Türklerinde SanatHun Türkleri ve Hun Türklerinde Sanat adlı yazımda sizlere önce Hun Türklerinden bahsedip ardından mimarilerinden ve ilmek ilmek işledikleri sanatlarından söz edeceğim. Hayırla okuyunuz. Hun İmparatorluğu ya da Asya Hunları, MÖ 220 ile MÖ 46 yılları arasında hüküm sürdükleri rivayet edilir. Hun Türkleri, tarihte bilinen ilk Türk devletini kurmaları ile nam salmışlardır. Hun İmparatorluğunun başkenti …
- Uygur Türkleri Tarihi Ve Çin ZulmüUygur Türkleri tarihi çok köklü ve eski bir geçmişe dayanmaktadır. Günümüzde Çin zulmü ve baskısı altında olduğu için türlü işkence ve eziyete mâruz kalmaktadırlar. Uygur Türkleri 1949’dan bu yana Çin’in topraklarını işgal etmesiyle bağımsızlığını yitirmiş durumdadır. Çin, Doğu Türkistan devleti için ‘Sincan’ tam manasıyla “kazanılmış topraklar ” adını vermiştir. Bölgeye zorunlu Çinli nüfusu yapılıp, Uygur …
- Vatan Her Şeyin Üstündedir“Şimdi sizden istediğim, savaş için hazırlanmanızdır. Artık savaşa hazır olsak da olmasak da kıyasıya dövüşmek zamanı gelmiştir. Zira vatan, herşeyin üstündedir. Onun bir karış toprağı için dövüşmek her Türk için bir namus ve şeref borcudur.” Türk tarihinin tanıdığı ilk büyük Türk hükümdarı Mete Han (Oğuz Han), babası Teoman’ı yendikten ve devleti elde ettikten sonra, Türk …
- Türkiye Tarihi Osmanlıya KadarTürkiye Tarihi: Türkiye kelimesi ilk ne zaman kullanılmıştır? Türkler Anadolu’ya ilk hangi tarihlerde gelmişlerdir? Türkiye’de kurulan ilk Türk devleti hangisidir? İlk beylikler hangileridir? Anadolu’nun Türkleşmesinde beyliklerin önemi nedir? Türkiye Tarihi: Türkiye kelimesi ilk ne zaman kullanılmıştır? Türkler Anadolu’ya ilk hangi tarihlerde gelmişlerdir? Türkiye’de kurulan ilk Türk devleti hangisidir? İlk beylikler hangileridir? Anadolu’nun Türkleşmesinde beyliklerin önemi …
Çok yararlı bir makale olmuş. Severek takip ediyorum. Teşekkür ederim.
Çok teşekkür ederim. Sitemizi takipte kalın 😊