Kara Ahmed Paşa Neden İdam Edildi? Osmanlı’nın Gölgedeki Sırrı

Osmanlı İmparatorluğu‘nun yükseliş döneminde önemli görevler üstlenmiş, güçlü bir devlet adamı olan Kara Ahmed Paşa, 28 Eylül 1555 tarihinde idam edildi. Ancak bu ani ve beklenmedik infaz, ardında birçok cevapsız soru ve tartışmalı iddia bıraktı. Sadrazamlık makamına kadar yükselen Ahmed Paşa’nın bu trajik sonu, dönemin karmaşık siyasi yapısına da ışık tutar nitelikteydi.

Kara Ahmed Paşa Kimdi?

Arnavut kökenli olan Kara Ahmed Paşa, devşirme sistemiyle saraya kazandırılmış, Enderun mektebinde eğitim almış bir Osmanlı devlet adamıydı. Kapıcıbaşılık göreviyle başladığı bürokrasi yolculuğu, onu devletin zirvesine taşıdı. Cesareti, adaleti ve çalışkanlığı sayesinde Kanuni Sultan Süleyman’ın güvenini kazanarak kız kardeşi Fatma Sultan ile evlendirildi.

Ahmed Paşa, Boğdan ve Nahçıvan seferleri başta olmak üzere birçok askeri harekâta katıldı. Estergon ve İstoni Belgrad’ın ele geçirilmesinde önemli roller üstlendi. Gürcistan seferindeki başarısı, onu Osmanlı sancağının Çoruh boyunda kurulmasına vesile eden lider haline getirdi.

Yükselişi ve Siyasi Dengeler

1553 yılı, hem Ahmed Paşa’nın kariyerinde hem de Osmanlı sarayında büyük değişimlerin yaşandığı bir dönemdi. Kanuni, oğlu Şehzade Mustafa’yı öldürttükten sonra Rüstem Paşa’yı görevden almış, yerine Kara Ahmed Paşa’yı sadrazam tayin etmişti. Bu atama, yalnızca bir devlet görevlisinin terfisi değil; aynı zamanda askeri ve halk arasında huzursuzluğu bastırmak adına yapılmış bir stratejik hamle olarak da yorumlandı.

Kara Ahmed Paşa’nın sadrazam oluşunu tasvir eden bir minyatür.

İdamın Arkasındaki Muhtemel Nedenler

Ahmed Paşa’nın infazına dair net bir sebep hiçbir zaman ortaya konulamadı. Ancak dönemin tarihçileri ve gözlemcileri bu olay hakkında çeşitli tezler öne sürdü:

• Celâlzâde Mustafa Çelebi, Ahmed Paşa’nın devlet işlerini yürütmede yetersiz kaldığını, Nahcıvan seferindeki hataları ve kanunları uygulamaktaki ihmalleri nedeniyle görevinden alındığını belirtir.
• Hasburg elçisi Busbecq, Paşa’nın Şehzade Mustafa’ya olan yakınlığının ve destekleyici tavrının idamına neden olduğunu yazar.
• Katip Çelebi ise bu infazın ardında Rüstem Paşa’nın yeniden sarayda etkinlik kazanma arzusu olduğunu ileri sürer. Hatta Ahmed Paşa’nın idam edilmeden önce, ölümünün tanıdığı biri tarafından gerçekleştirilmesini istediğini bile belirtir.
• Gelibolulu Ali, Paşa’nın hiçbir gerekçe olmadan öldürüldüğünü, kararın tamamen siyasi saiklerle alındığını savunur.
• Avusturyalı tarihçi Hammer ise farklı bir noktaya değinir: Ahmed Paşa’nın Mısır Valiliğine getirdiği Dukakin Mehmed Paşa’nın olağanüstü miktarda vergi toplaması, bu paraların İstanbul’a yollanması ve halkın bu kadar yüksek vergiyi ancak baskıyla ödeyebileceği düşüncesi, Ahmed Paşa’nın güvenilirliğini sarstı. Hammer’a göre bu durum, idamın kıvılcımı olmuş olabilir.

Kara Ahmed Paşa’nın boğdurularak idam edilmesini tasvir eden bir minyatür.

Ardında Bıraktığı Miras

Tarihin gizemli figürlerinden biri olan Kara Ahmed Paşa, yaşadığı dönemde olduğu kadar ölümünden sonra da merak konusu olmaya devam etti. Topkapı’da yaptırdığı cami, medrese ve mektepten oluşan külliyesi, onun ismini yaşatmayı sürdürdü. Ne yazık ki bu değerli yapıyı tamamlanmış haliyle görme şansı bulamadan hayata veda etti.

Bugün bile Kara Ahmed Paşa’nın infazı üzerine yapılan yorumlar, Osmanlı sarayındaki güç savaşlarını ve entrikaları anlamak açısından büyük önem taşır. Geride bıraktığı külliye, onun hem maddi hem de manevi mirasını günümüze taşımaktadır.