Ayas Mehmet Paşa: Vebanın Kurbanı Veziriazam
Ayas Mehmet Paşa, doğum tarihi tam olarak bilinmemekle beraber Arnavutluk/Avlonya yakınındaki Himara’da hayata gözlerini açtı.
Pençesinde ve mezar kitâbesinde baba adının Mehmed olarak geçtiği biliniyor.
Eğitimine Enderun’da başladıktan sonra ağalıkla saraydan ayrıldı.
Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine Yeniçeri ağası olarak katıldı ve büyük faydalar sağladı.
1519’dan itibaren önce sancak beyi, sonra beylerbeyi olarak hizmet gördü.
Şam beylerbeyi Canbirdi Gazâlî’nin isyanını Anadolu beylerbeyi olarak bastırdı ve onun katli üzerine 1521’de Şam beylerbeyiliğine getirildi.
1522’de Rumeli beylerbeyi olarak Rodos Seferi’ne katıldıktan sonra ikinci vezir sıfatıyla Mısır’daki Hain Ahmed Paşa İsyanı’nın bastırılmasında görevlendirildi ise de yolda Ahmed Paşa’nın ölüm haberini alarak İstanbul’a geri dönmek zorunda kaldı. Vezîriâzam Makbul İbrâhim Paşa Mısır idaresini düzenlemek için İstanbul’dan ayrılınca Ayas Mehmet Paşa da sadâret kaymakamlığına getirildi.
Kubbe veziri olarak Kanûnî Sultan Süleyman’ın yanında;
- 1526’da Mohaç seferine,
- 1529’da Viyana seferine,
- 1532’de Alman seferine,
- 1534-1535’te Irakeyn seferine,
- İbrâhim Paşa’nın idamı üzerine de 15 Mart 1536’da vezîriâzamlığa getirildi.
- 1537’de Korfu seferine,
- 1538’de Kara Boğdan seferine katıldı.
3 yıl 4 ay kadar süren vezîriâzamlığı sırasında ülkenin batısında ve doğusunda Osmanlı Devleti’nin nüfuzunu arttırdı.
Ayas Mehmet Paşa’nın vefatından sonra yerine Vezîriâzamlığa makamına ünlü Pargalı İbrahim Paşa geçmiştir.
Devlet adamı olarak dürüst, âdil ve mütevazi bir şahsiyete sahip olan Ayas Paşa, 26 Safer 946’da (13 Temmuz 1539) vebadan öldü. Türbesi Eyüp’te tam olarak burada bulunmaktadır.
Geride çok sayıda çocuğu kalmışsa da bunların önemli mevkilerde bulunmadıkları anlaşılmaktadır.
Tekirdağ-Vize yakınındaki Saray’da bir külliye yaptırmış, buradaki camisi 1531’de tamamlanmıştır.
Külliyesi tam olarak buradadır.
Taşınmaz malvarlıklarının bulunduğu İstanbul Fındıklı üzerindeki semt kendi adını taşımaktadır.
Ayrıca Taksim’den başlayarak Dolmabahçe ve Fındıklı’ya kadar inen büyük mezarlık adını Ayas Mehmet Paşa’dan alır. Çünkü mezarlık alanı vaktiyle Ayas Paşa Vakfı’na aitti. Ayas Paşa Konağı da bu civarda bulunuyordu. Mezarlık şuan mevcut değildir.
