My Lai Katliamı: Bir Korkunun Portresi

My Lai Katliamı, 16 Mart 1968’de Vietnam’ın Quang Ngai Bölgesi’nde yer alan My Lai köyünde, Amerikan askerleri tarafından vahşice 504 sivilin katledildiği olaydır.

Güneşli bir sabah, Vietnam’ın Quang Ngai Bölgesi’nde yer alan My Lai köyünde, 16 Mart 1968 tarihinde yaşananlar, insanlık tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturuyor. Amerikan askerlerinin 504 masum sivili acımasızca katlettiği bu olay, Vietnam Savaşı’nın sadece bir parçası olmakla kalmayıp, aynı zamanda savaş suçları kapsamında değerlendirilen bir tragedya olarak tarihe geçmiştir. Bu yazıda, My Lai Katliamı’nı detaylarıyla ele alacak, olayın dünya kamuoyunda yarattığı etkilerden bahsedecek ve sonrasında yaşanan gelişmeleri inceleyeceğiz. Unutulmamalıdır ki, tarih tekerrürden ibarettir ve geçmişin hatalarından ders almak, geleceğe ışık tutar.

Olayın Arka Planı

Vietnam Savaşı, Soğuk Savaş döneminin en kanlı çatışmalarından biri olarak kabul edilir. Bu savaş sırasında, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefikleri, komünizmin yayılmasını önlemek bahanesiyle Kuzey Vietnam’a karşı Güney Vietnam’ı desteklemiştir.

Amerika dünyanın bir çok yerinde yaptığı gibi görünmez bir düşman üretme konusundaki ustalığını ortaya koydu. Bu politikası siviller üzerinde yıkıcı etkiler bırakmıştı. My Lai, savaşın acımasız yüzünü gösteren bir örnektir.

Katliamın Detayları

Gelin, o sabah My Lai’de neler olduğuna daha yakından bakalım. Amerikan askerleri, köye girdiklerinde karşılarında düşman askerleri bulmayı bekliyorlardı. Ancak, onları karşılayan şey masum siviller, kadınlar, çocuklar ve yaşlılardı. Ne yazık ki, bu durum katliamı durdurmaya yetmedi ve 504 sivil, ABD askerleri tarafından acımasızca katledildi.

Bu katliam, Vietnam Savaşı sırasında yaşanmış ve savaş suçu olarak kabul edilmiştir.

My Lai Katliamına Dünya Kamuoyunun Tepkisi

Komutasını teğmen William Calley’in yaptığı bölgede görevli ABD silahlı gücünün işlediği bu savaş suçu bir İngiliz gazeteci tarafından ortaya çıkarılmıştır ve olaydan 1 sene sonra ABD ordusu tarafından kabul edilmiştir. Ayrıca köylerde yapılan bu katliam yine ABD ordu fotoğraflarıyla da belgelenmiştir. (Ronald L. Haeberle, Ordu görevlisi fotomuhabir). Öldürülen sivillerin Vietkong olmayışı ve aksine Güney Vietnam sınırları içerisinde bulunan köylerde yaşamaları, bu katliamın kamuoyunda ve uluslararası basında daha yoğun tartışmayı beraberinde getirdi.

My Lai Katliamı, başlangıçta gizli tutulsa da, ortaya çıkaran gazeteci Polonya-Lityanya asıllı Seymour Hersh oldu.

Aynı gazeteci Irak Ebu Gureyb Cezaevi işkencelerini de ortaya çıkardı.

Seymour mesleğinde birçok ödülün sahibi ve aynı zamanda 1970 yılında Pulitzer ödülü de aldı.

My Lai Katliamı Seymour’un çabaları ve ABD ordusu fotoğraflarının dünya kamuoyuna sızdırılmasıyla ortaya çıkınca bu vahşet karşısında uluslararası alanda büyük tepkiler yükseldi. My Lai, savaşın insanlık üzerindeki dehşet verici etkilerini gözler önüne serdi ve Amerika Birleşik Devletleri’nin savaş politikaları konusunda ciddi soru işaretleri oluşturdu.

Aslında bu katliam Amerika’nın demokrasi getirme çabalarının bir sonucu olarak insanlığın utancı oldu.

Katliamı Durduran Kahraman: Hugh Thompson Jr.

Katliamı, bölgede keşif faaliyeti yürüten hafif Hiller OH-23 Raven modeli askerî helikopter komutanı Hugh Thompson Jr. ve yanındaki personelin müdahale etmesi sona erdirdi. Durumu merkeze bildiren Hugh Thompson Jr., katliamı devam etmeleri halinde sahadaki ABD askerlerini vurmakla tehdit etmiş, yanına aldığı bazı Vietnamlı sivilleri güvenli bölgeye taşımıştır.

Thompson’un verdiği rapor hasıraltı edilmiş, görmezden gelinmiş ve kendisi de meslektaşları tarafından dışlanarak ölümle tehdit edilmiştir.

Yargılamalar ve Sonrası

Katliamla ilgili yapılan yargılamalarda, teğmen William Calley dışında yargılanan 14 asker beraat etti. Calley, katliamdan dolayı mahkum edilse de daha sonra çok geçmeden ABD Başkanı Richard Nixon tarafından çıkarılan bir af ile cezası 2 senelik ev hapsine çevrilmiştir.

Kültürel Etki ve Bellek

My Lai Katliamı ve Vietnam savaşı sinema ve belgesel dünyasında da yer buldu.

• Joseph Strick’in “Interviews with My Lai Veterans”,
• Walter Heynowski ve Gerhard Scheumann’un “Am Wassergraben”
• Steven Garbas’ın “Pinkville”
• The Vietnam War (2017): Ken Burns ve Lynn Novick tarafından yönetilen bu belgesel,
• The Anderson Platoon (1967): Pierre Schoendoerffer tarafından yönetilen bu belgesel,
• Four Hours in My Lai (1989): Kevin Sim tarafından yönetilen bu belgesel,

gibi görsel eserler, katliamı ve Vietnam Savaşını derinlemesine incelenmesi ve olayın tarihsel bellekteki yerini koruması açısından önemli katkılarda bulundu.

My Lai Katliamı ile ilgili yazılan bazı önemli kitaplar şunlardır:

1. “My Lai: Vietnam, 1968, and the Descent into Darkness” – Howard Jones: Bu derinlemesine araştırma, My Lai katliamını ve Vietnam çatışması sırasında yaşananları ele alıyor. Kitap, katliamın ardındaki soruları, Amerikan liderliği, askeri çöküş, örtbas etme çabaları ve yargılama süreci gibi konuları detaylı bir şekilde inceliyor.
2. “The My Lai Massacre: The History of the Vietnam War’s Most Notorious Atrocity” – Charles River Editors: Charles River Editors tarafından kaleme alınan bu eser, Vietnam Savaşı’nın en ünlü vahşeti olan My Lai Katliamı’nın tarihini anlatıyor. Kitap, olayın arka planını, katliamın kendisini ve sonrasında yaşananları sunuyor.
3. “My Lai: An American Atrocity in the Vietnam War (Witness to History)”: Bu kitap, My Lai Katliamı’nın Amerikan tarihindeki yerine odaklanıyor ve olayın tanıklarının anlatımlarıyla Vietnam Savaşı’ndaki Amerikan vahşetinin bir resmini çiziyor.
4. “The Forgotten Hero of My Lai: The Hugh Thompson Story”: Bu kitap, katliam sırasında cesurca müdahale ederek birçok sivilin hayatını kurtaran Amerikan helikopter pilotu Hugh Thompson’un hikayesine odaklanır. Thompson’un masum köylülere yönelik vahşeti durdurma çabaları ve gösterdiği olağanüstü cesaret ve insanlık, onu tarihin kahramanlarından biri yapmıştır.

Bu kitaplar, My Lai Katliamı’nın kapsamlı bir anlatımını sağlayarak, olayın tarihî önemini ve etkilerini derinlemesine inceliyor ve okuyuculara Vietnam Savaşı sırasında yaşanan bu trajik olay hakkında geniş bir perspektif sunuyor.

Umarım bu öneriler işinize yarar.

Etkiler ve Dersler

Katliam, Amerika Birleşik Devletleri’nde ve dünya genelinde savaş karşıtı hareketlerin güçlenmesine neden oldu. Savaşın ahlaki temelleri ve Amerikan askeri müdahalesinin meşruiyeti, geniş çapta tartışmaya açıldı. My Lai, savaş karşıtı görüşlerin sembolü haline geldi ve Amerikan halkının savaş politikalarına bakışını değiştiren önemli bir faktör oldu.

My Lai Katliamı’nın üzerinden yıllar geçse de, o gün yaşananlar ve katliamın getirdiği acılar unutulmuş değil. Katliam, savaşın acımasız yüzünü, Amerika’nın sömürge faaliyetlerini ve masum insanların yaşadığı trajedileri anlamamız açısından önemli bir ders niteliğinde. Gelecek nesiller, My Lai’den çıkarılacak derslerle daha barışçıl bir dünya inşa etme umudunu taşıyor.

My Lai Katliamı, tarihin en acı olaylarından biri olarak, insanlık tarihine ve Amerika’nın karlı tarihine kara bir leke olarak geçmiştir. Ancak bu karanlık bölüm, aynı zamanda gelecek nesillere savaşın gerçek yüzünü ve Amerikan emperyalizmini gösterme ve diğer taraftan barışın önemini hatırlatma görevi de üstlenmektedir. My Lai, insanlık tarihinin unutulmaması gereken bir uyarısıdır; adalet, insan hakları ve barış için sürekli bir mücadele gerektiğini bize hatırlatır.

Anma ve Hatırlama

Bu olay, yalnızca tarih kitaplarında yer alan bir anıdan çok daha fazlasıdır. O, bize empati, adalet arayışı ve insanlığın korunması gerektiğinin sürekli bir hatırlatıcısıdır. My Lai, unutulmamalı ve unutturulmamalıdır. Çünkü tarih, unutulduğunda tekerrür eder. Ve bizler, daha adil, daha barışçıl bir dünya için geçmişten dersler çıkarmalıyız.

My Lai Katliamı’nı anlamak, Vietnam Savaşı’nın ve tüm savaşların insan üzerindeki etkilerini daha iyi kavramamızı sağlar. Bu, sadece Amerikanın kanlı tarihinin bir parçasıdır. Bu olay, bize savaşın ve Amerikan emperyalizminin acımasız gerçeklerini hatırlatıyor.