| |

Barbaros Hayreddin Paşa (Hızır Reis) Kimdir?

Puan Ver

Barbaros Hayreddin Paşa ‘nın 1478 tarihinde doğduğu tahmin edilmektedir. Babası Yakub adında bir sipahidir. Dört kardeşin en küçükleridir (Oruç Reis, İshak Reis, İlyas Reis). Asıl adı Hızır (Hızır Reis) olmasına rağmen o Barbaros ve Hayreddin lakablarıyla ün salar. Hızır Reis’e Hayreddin lakabını Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim koymuştur. Barbaros adı ise ağabeyi Oruç Reis’e havuç turuncusu sakalından dolayı denildiği için kendisi de o isimle anılmıştır.

Hızır genç yaşlarda bir gemi yaptırır ve Midilli, Selanik ve Eğriboz arasında ticarete atılır. Sonrasında ağabeyi Oruç Reis’le birlikte Şehzade Korkut’un hakimiyetine girerler. 1504’ten sonra bu iki kardeş Kuzey Afrika sahillerinde kendilerini gösterirler. Oruç ile Hızır kendilerine iki gemilik bir liman ararlar ve Tunus Hafsi Sultanı Ebu Abdullah Muhammed b. Hasan ile görüşüp Halkulvadi’de ( La Goletta) iskan ettiler. Zamanla gemilerin miktarı arttığı için de Cerbe adasını üs edindiler. Böylelikle akınlarını İtalya sahillerine kadar ilerlettiler. Barbaros kardeşler 1513 yılında Cicelli’yi (Djidjelli) ele geçirdiler. Daha sonra Cicelli halkı da Oruç Reis’i Sultan ilan etti. Bu durumda Barbaroslar’ın Kuzey Afrika’da kuracakları devletin temelleri kök saldı.


Hızır Reis Yavuz Sultan Selim’in Hakimiyetinde

1515 tarihinde Oruç ve Hızır Reis, Yavuz Sultan Selim’in hakimiyetine girmek için Muhiddin Reis’i değerli hediyelerle İstanbul’a gönderdiler. Bununla birlikte Barbaros kardeşler Osmanlı desteğini almış oldular. 1516’da İspanyol işgalinden kurtulmak isteyen Cezayir şehrine yardıma geldiler. Cezayir ve onun batısında yer alan Şerşel’in ele geçirilmesinin ardından Oruç Reis’i Şerşel ve Cezayir sultanı ilan ettiler. Bu başarıyı 1517’de Tenes ve Tlemsen ( Tilimsan) kentlerinin zaptı izledi. Lakin 1518’de yerlilerle anlaşan İspanyollar Tlemsen şehrini aldıkları savaşta Oruç Reis şehit oldu.

Oruç Reis

Tek başına kalan Hızır, Osmanlı desteğini kuvvetlendirmek adına adamı Hacı Hüseyin’i Osmanlı padişahına gönderir. Vaziyetleri öğrenen Yavuz Sultan Selim, Hızır Reis nasirüddindir, hayruddindir. diyerek onu Cezayir hâkimi olarak kabul ettiğini beyan eder. Bundan sonra hutbe padişah adına okunur ve Cezayir Osmanlı topraklarına katılmıştır. İlaveten Hızır Reis’te Hayreddin Paşa olarak anılmaya başlanmıştır. Bu sırada İspanyollar boş durmaz Hızır Reis’in yaptıklarını duyunca tekrardan ayağa kalktılar. Lakin Sicilya kralının yaptığı hamleler 1519 Ağustos tarihinde Hızır Reis tarafından bastırılmıştır. Kaynaklarca bu savaşta Avrupalılar Hızır’a ağabeyi gibi Barbarossa lakabını takmışlardır.

1520-1529 tarihlerinde Barbaros Hayreddin küçük bir ada hariç tüm yörenin hakimi idi. Cicelli’nin ardından Kol Limanı ile Bone ve Konstantini de hakimiyetine aldı. Ancak 1524’te Tunus sultanının saldırısı ve kendi emirinin isyanı müsebbibiyle Cezayir’den ayrıldı ama üç yıl sonra şehri tekrardan hükmüne kattı. Daha sonra Akdeniz’deki Türk denizcileriyle civardaki adalarda yaşayanlar onun hâkimiyetine girdiler. Ardından Cezayir’de bir silah atölyesi kuruldu. Barbaros İtalya’dan sonra İspanya kıyılarını da tehdit etmeye başladı. Zulümlere uğrayan Gırnata müslümanları Barbaros Hayreddin sayesinde destek görüp Türk gemileriyle Afrika sahillerine taşındılar. Cezayir’e getirilen müslümanların sayısı 70.000’i bulmuştur. Ele geçirilen ganimetler sayesinde Cezayir kenti zenginleşti ve Cezayir Türkler’in Meksikası (ya da Hindistanı) olarak ün saldı.

Barbaros Hayreddin Paşa

1530’da Barbaros Hayreddin Paşa İspanyolların elinde bulunan Adakale’yi alıp buraya bir dalgakıran yaptırdı. 1531’de Şerşel’e saldıran İspanyollar Osmanlılar’ın olan Koron ve Patras’ı ele geçirdi.


Barbaros Hayreddin Paşa İstanbul’da

Kanunî Sultan Süleyman donanma komutanlığına geçmesi için Barbaros Hayreddin Paşa’yı İstanbul’a çağırdı. Haberi alan Barbaros Hayreddin yerine evlatlığı Kara Hasan’ı bırakıp 27 Aralık 1533’te İstanbul’a vardı. 28 Aralık 1533’te Barbaros padişah tarafından kabul edildi. Daha sonra Barbaros Osmanlı padişahının isteği üzerine Irakeyn seferinde bulunan Veziriazam İbrahim Paşa’nın yanına Halep’e gitti. 6 Nisan 1534’te Barbaros Hayreddin, Cezayir-i Bahr-i Sefid rütbesiyle Kemankeş Ahmed Paşa’nın yerine kaptanıderyalığa atandı. Bu durumda Gelibolu sancak beyliği rütbesiyle yerleşilen kaptanıderyalık beylerbeyilik mertebesine yükseltildi. Hayreddin Paşa 1534 Ağustos ayında İstanbul’dan ayrıldı. Barbaros İtalya’nın cenubundaki kasabaları vurup Tunus’a geçti ve 22 Eylül’de Tunus şehrini ele geçirdi. Ne yazık ki 21 Temmuz 1535 tarihinde Tunus seferine çıkan 5. Karl şehri geri aldı. Üstelik Halkulvadi’ye de bir İspanyol garnizonu yerleştirdi. Barbaros Hayreddin 1537’de Korfu kuşatmasına katıldı ancak başarılı olunamadı. 1538 baharında Ege denizine açılıp cenubundaki adalarla Girit civarındaki adacıklardan toplam 28 ada ve iki kaleyi Osmanlı yönetimine geçirdi. Böylelikle Sakız, Kıbrıs ve Girit hariç Venedik’in Ege ve Doğu Akdeniz’deki hükmüne son verildi.

Preveze Deniz Savaşı

Akdeniz’deki Türk üstünlüğüne karşı 5. Karl ile Fransa kıralı 1. François Nice Mütarekesi imzalamıştır. Ardından İspanya, Venedik ve Portekiz Osmanlılara karşı yeni bir ittifak yapmışlardır. Müttefiklerin ordusu 208 ya da 246 gemiyle birlikte Andrea Doria komutasında Korfu bölgesinde toplanmıştır. Osmanlıların ordusuda 122 gemiden oluşan ve Barbaros’un komutasında Arfa körfezine varmıştır. 25 Eylül 1538’de ordular arası küçük bir çarpışma yaşanmıştır. 27 Eylül’de Doria, Preveze açıklarında demir atmıştır. Barbaros Hayreddin Paşa müttefiklerin beklemedikleri yönden karşılarına çıkıp kıvrık hançer şeklinde savaş nizamı almıştır. Sağ kanat komutanı Turgut Reis, sol kanatta Salih Reis ve orta kısımda da Hızır Reis yer almıştır.

Preveze deniz savaşı

Barbaros Hayreddin Paşa düşman ordusunun sayıca üstün olmasına aldırmadan içlerine kadar girmiştir. Doria ise Barbaros’un üstesinden gelmek yerine açık denizlere yönelmiştir. Savaş sonucunda müttefik ordusu büyük bozguna uğratılmıştır. Düşman ordusunun 36 teknesi ele geçirilmiş ve 2175 esir alınmıştır. Türk ordusu az kayıp vererek zaferi elde etmiştir. Preveze Zaferi ile Orta Akdeniz’de de Türk üstünlüğü sağlanmış oldu.

Barbaros Hayreddin Paşa’nın Son Faaliyetleri

10 Ağustos 1539’da Nova da geri alınmıştır. 1540 yılında Venedik Osmanlılar ile barış yaptı ve üçlü ittifaktan ayrılmıştır. 1541’de 5. Karl Cezayir’e karşı bir sefer düzenler ancak fırtına nedeniyle ordusu bozguna uğramıştır. 28 Mayıs 1543’te Barbaros Hayreddin Fransa elçisi Paulin’le İstanbul’dan yola çıkarak 20 Temmuz’da Marsilya’da törenle karşılanmıştır. Arkasından Nice’nin alınmasına karar verilmiştir. 20 Ağustos’ta Nice kenti ele geçirilse de hakimiyete alınması uzun sürdüğü için kuşatma kaldırıldı. Barbaros Hayreddin Paşa’nın son büyük seferi Nice seferi olmuştur.

Hızır Reis’in Vefatı

Barbaros Hayreddin hayatının geri kalan kısmını çoğunlukla tersane işleriyle geçirmiştir. 5 Temmuz 1546’da kısa bir süre hastalık geçirmiş ve ardından vefat etmiştir. Osmanlı denizciliği Barbaros döneminde zirve yapmıştır.

Barbaros Hayreddin Paşa’nın Mezarı Nerede?

Cenazesi sağ iken Beşiktaş’ta yaptırdığı medresenin yanındaki türbesine defnedilmiştir.

Barbaros Hayreddin Paşa’nın Fiziki Özellikleri

Kaynaklarda belirtildiğine göre; Barbaros, kumral tenli ve iri yapılı idi. Saçı, sakalı, kaşları ve kirpikleri çok gürdü.

Barbaros Hayreddin Paşa Kaç Dil Biliyordu?

Hayatının neredeyse tamamı denizlerde geçtiği için Arapça, Rumca, İspanyolca, İtalyanca ve Fransızca gibi Akdeniz dillerine çok iyi hâkimdi. Barbaros Hayreddin Paşa sağ iken hatıralarını Seyyid Muradi’ye yazdırmış ve hatıratın adı Gazavat-ı Hayreddin Paşa’dır.

Hayreddin Paşa’nın Yetiştirdiği Ünlü Denizciler

  • Turgut Reis
  • Salih Reis
  • Piri Reis
  • Murat Reis
  • Seydi Ali Reis
  • Kılıç Ali Reis

Blok yazımı okuduğun için müteşekkirim. Başka yazılarda görüşmek dileğiyle…

Kaynak

İslam Ansiklopedisi (Barbaros Hayreddin Paşa)

Similar Posts

One Comment

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir